Powiązania Hitchcocka ze sztuką wykraczają daleko poza jego prywatne zainteresowania. Mistrz suspensu nie tylko kolekcjonował obrazy, ale rozumiał też język sztuki. Wielu faktycznych artystów, od Salvadora Dali do Edwarda Hoppera, wywarło wpływ na jego klasyczne produkcje. W dziełach Hitchcocka obrazy często pełnią funkcję symboliczną, nie brakuje ponadto postaci malarzy albo koneserów sztuki. W końcu same hitchcockowskie kadry potrafią przypominać arcydzieła malarstwa.
Obrazy w filmach Hitchcocka to nie tylko estetyczne dopełnienie tła. Potrafią napędzać fabułę, jak portrety z dzieł "Kłopoty z Harrym" i "Zawrót głowy", intrygować bohaterów (abstrakcyjny obraz w rezydencji Aysgarthów, któremu przygląda się jeden z detektywów w "Podejrzeniu") albo wyrażać ich narastającą obsesję i pożądanie (portret pani Paradine w "Akcie oskarżenia").
![]() |
Akt oskarżenia (źródło: learningandcreativity.com) |
Mogą też charakteryzować postacie. Przekazany w spadku portret generała McLaidlaw we wspomnianym już "Podejrzeniu" mówi nam wiele o jego dumnej i pyszałkowatej postawie, a rysunek spod ręki matki złoczyńcy Brunona Anthony'ego w "Nieznajomych z pociągu" ukazuje demoniczną postać, porównaną przez syna do jego ojca, co z kolei uwydatnia kompleks Edypa, z którym mierzy się zaburzony potomek.
![]() |
Nieznajomi z pociągu (źródło: Pinterest) |
Portret pierwszej pani de Winter zdobiący korytarz posiadłości Manderley w "Rebece" wpędza w tarapaty jej następczynię. Skromna i nieśmiała bohaterka zagrana przez stworzoną do portretowania eterycznych niewiast Joan Fontaine jest prowokowana przez złowieszczą panią Danvers i przebiera się za piękną kobietę z obrazu, nie mając świadomości, że przywoła to swoistego ducha tytułowej Rebeki.
![]() |
Rebeka (źródło: Pinterest) |
Dom z "Psychozy" ala Hopper
Z kolei Norman Bates z "Psychozy" w motelowym biurze otacza się obrazami o erotycznej wymowie, co uwydatnia sferę skrywanych namiętności, jednocześnie budzącą niebezpieczną osobowość matki. Pozostając przy tym tytule, warto przyjrzeć się bliżej samemu domu z "Psychozy". Inspiracją dla rezydencji Batesa był obraz Edwarda Hoppera "Dom przy torach kolejowych".
![]() |
Dom z Psychozy i obraz Hoppera (źródło: criterion.com) |
Twórczość amerykańskiego artysty skupionego wokół realizmu i codzienności w wielkim mieście niejednokrotnie oddziaływała na filmy Hitchcocka. Reżyser podobnie jak Hopper bardzo często skupiał się na zobrazowaniu samotności i wyobcowania swych bohaterów, a wiele jego filmów rozpoczyna się od ujęcia "przez okno" sugerującego wkraczanie w intymną sferę postaci. Wiele obrazów Hoppera podobnie ukazuje zamyślonych bohaterów w rutynowych sytuacjach, bardzo często za sugerującą wojerystyczne motywy szybą np. "Nocne marki".
"Urzeczona" i Dali
Malarskie inspiracje Hitchcocka wybrzmiewają w pełni przy okazji "Urzeczonej", gdzie sekwencja snu powstała we współpracy z samym Salvadorem Dali. Mistrz surrealizmu wykorzystał w niej symboliczne rekwizyty, a najlepiej rozpoznawalnym znakiem onirycznej sceny pozostaje oko widniejące na przecinanej nożycami kotarze. To metafora wypartych i traumatycznych wspomnień stanowiących przyczynę choroby głównego bohatera sportretowanego przez Gregory'ego Pecka. Sekwencja zaprojektowana przez Salvadora Dali doskonale odwzorowuje metodę psychoanalityków polegającą na analizie poszczególnych elementów marzenia sennego pacjenta.
![]() |
Urzeczona (źródło: archdaily.mx) |
"Kłopoty z Harrym" i... pędzlem
Obrazy zdominowały natomiast mise en scene czarnej komedii Hitchcocka "Kłopoty z Harrym". Jednym z jej bohaterów jest artysta, Sam Marlowe, który stara się sprzedawać własne prace w przydrożnym sklepiku w niewielkiej, amerykańskiej miejscowości. Wśród nich znajduje się portret ukazujący twarz... tajemniczego denata, którego ciało spoczywa w okolicznym lesie. Obraz "śpiącego" mężczyzny budzi w końcu podejrzenia szeryfa, przed którym drży grono sąsiadów poczuwających się do odpowiedzialności za śmierć przybysza.
![]() |
Kłopoty z Harrym (źródło: imdb.com) |
Aktywność ekranowego malarza przybiera w końcu efekt humorystyczny - gdy zjawia się potencjalny kupiec, zaaferowany flirtem starej panny Sam ignoruje kolekcjonera; gdy ten ponownie chce nabyć jego prace, zamiast pieniędzy, oferuje wymianę na wymarzone akcesoria przyjaciół. Ciekawie prezentuje się ponadto plansza tytułowa, ukazująca dziecięce rysunki zwieńczone malunkiem trupa. Taka koncepcja doskonale oddaje styl czarnej komedii - z pozoru lekkiej, pogodnej tonacji, kończącej się makabrycznym poczuciem humoru.
Piękny niczym portret Carlotty, czyli "Zawrót głowy"
Filmy Hitchcocka same w sobie zachwycają poetyckimi kadrami, co widać na przykładzie zdjęć Roberta Burksa do "Zawrotu głowy". Scena w kwiaciarni, w której skąpanej w barwnych kwiatach bohaterce Kim Novak przygląda się zafascynowany detektyw, to jedno z najpiękniejszych pod względem wizualnych ujęć w dziejach X muzy. Ale wspaniałe kolory, światłocień i drobiazgowa scenografia to niejedyne składowe "artystycznego" stylu mistrza suspensu.
![]() |
Kim Novak i kwiaty w Vertigo (źródło: Pinterest) |
Portret Carlotty Valdes jest swoistym łącznikiem między światem żywych i umarłych. Obrazuje rzekome opętanie duchami przeszłości Madeleine, krewnej Carlotty, oraz narastające odrealnienie kobiety. Carlottę charakteryzuje eteryczna uroda, podobna fryzura, naszyjnik i bukiet kwiatów. Podziwiany przez upodabniającą się do kobiety z obrazu Madeleine portret zdobi wnętrza Kalifornijskiego Pałacu Legii Honorowej - kluczowego miejsca w śledztwie Scottiego.
![]() |
Zawrót głowy (źródło: 3pp.website) |
Malarski sznyt przenika w końcu mieszkanie jego przyjaciółki, Midge. Bohaterka Barbary Bel Geddes projektuje bieliznę, a jej wielką pasją jest malowanie. Niefortunnie popełnia autoportret łączący wizerunek Carlotty z... własną twarzą, co budzi irytację Scottiego i podkreśla ich nieszczęśliwą relację. "Zawrót głowy" to przede wszystkim film o różnorodnych obliczach miłości i w przeciwieństwie do namiętnej więzi między Scottiem i Madeleine, relacja z Midge przypomina układ matka-syn.
![]() |
Zawrót głowy (źródło: Pinterest) |